Het losse been

"Goedemorgen. Misschien kunt u me helpen? Ik zoek een boek dat een tijdje terug in de Vrij Nederland stond. Het ging over een been dat gevonden was in de IJssel. En de schrijver zoekt dan van alles uit over dat been".
"Ja, dat boek hebben we wel. Hmm, wie had dat ook alweer geschreven?".
(Man duikt in pc)
"Joris van Casteren. Loop maar even mee. Het staat bij de True Crime".
(man zoekt in boekenkasten)
"Nee, sorry, we hebben het niet meer. Zal ik het voor je bestellen?".
"Nee, bedankt maar ik woon hier niet".
(Wat later)
"Zeg. Ik heb het boek gevonden hoor. Jullie hebben het wel".
"Oh? Maar waar staat het dan?".
"Beneden, er ligt een stapeltje van op de afdeling literatuur".

Het been in de IJssel van Joris van Casteren is een lastig op te bergen boek. Is het literatuur? Is het iets met misdaad? Met wat moeite zou je er zelfs een reisverhaal van kunnen maken.

In de zomer van 2005 vindt een visser een onderbeen in de IJssel, bij het plaatsje Wijhe. Van de rest van het lichaam wordt niets gevonden. Van Casteren schrijft een stukje over de lugubere vondst en denkt er daarna niet meer aan. Tot hij jaren later leest dat de man die bij het been hoorde geïdentificeerd is en dat het waarschijnlijk is dat de man in Düsseldorf van een brug is gesprongen.

Dusseldorf ligt zo'n driehonderd kilometer van Wijhe verwijderd. Hoe komt zo'n onderbeen nu van Duitsland helemaal bij dat kleine plaatsje terecht.

Sommige van ons zouden zich dat afvragen. Van Casteren deed dat ook maar ging het daarna ook uitzoeken. Helemaal. Volledig en onovertroffen.

Na het lezen van het boek weet je van alles en meer over hoe men kon bepalen van wie het been was, hoe dat zit met stromingen in een rivier en hoe een been los kan komen van de rest van het lichaam. Maar je denkt, net als de schrijver ook na hoe het zit met iets als het bepalen of degene die bij het been hoorde en van wie verder nooit meer iets is gevonden, wel echt dood is. En of dat dan ook officieel zo is. Kan een deel van een been begraven worden? En wie betaalt dat dan?

Het lijkt misschien een beetje een raar, luguber boek. Maar dat is het niet. Van Casteren schrijft knap en, zeker als hij met vrienden en familie van de man van het been praat, menselijk. Voor je het weet is de voormalig beenbezitter iemand die je je hele leven al gekend lijkt te hebben.

Aan het eind van het boek loopt de schrijver de vermoedelijke tocht die het been in het water heeft afgelegd na.

"Het zit erop, het is volbracht. Niet langer rent het been zelfstandig rond, zoals in het verhaal van Faulkner. Het is versmolten met de oorspronkelijke eenheid waar het niet meer dan een onderdeel van was."

in al zijn maniakale uitzoekerij en zucht naar volledigheid lijkt het boek soms op de non-fictie boeken die Boudewijn Buch ooit schreef. En naast die schrijver staat het boek dan ook hier thuis in de boekenkast.
En dat is een ereplaatsje.