De
IJslandse schrijver Jon Kalman Stefansson weet in prachtige bewoordingen een aangrijpend verhaal te
vertellen over vriendschap, leven en dood.
Stefansson
beschouwt Hemel en hel als het eerste deel uit een trilogie.
In
dit eerste deel maken we kennis met Bardur en zijn naamloze vriend, “de
jongen”.
Bardur
en de jongen gaan op een dag met een groep vissers de zee op om voor een
hongerloontje te vissen.
Op
zee worden ze overvallen door een storm en Bardur raakt onderkoeld.
De
jongen probeert zijn vriend te redden maar moet toezien hoe hij sterft.
Het
boek “Paradise Lost”van John Milton heeft tot de dood geleid.
Bardur
was zo onder de indruk van dit boek en dan speciaal van de volgende regels die
hij zo mooi vond dat hij teruggelopen was naar zijn hut om ze nog eens te lezen
zodat hij ze later aan zijn vriend kon citeren.
Nu
kwam de avond stil eraan en alles
Was door schemer met haar kostuum
bedekt
De stilte was wat restte, want vee
en vogel,
De een naar zijn gras, de ander naar
’t nest,
Was aan het zicht onttrokken.
Hierdoor
vergat hij zijn warme jas mee te nemen.
De
eerste helft van het boek gaat over de jongen die de zee opgaat om te vissen,
zijn vriend verliest en zonder nog verder te willen leven het boek terugbrengt
dat Bardur van een man uit het dorp geleend heeft.
De
beschrijving van de mannen op zee, de kou, het donker, de wind, de mannen die
vislijnen uitgooien is zo echt dat het lijkt of je er zelf bij bent.. Je voelt
de kou als je het aan het lezen bent.
“Petur trekt met de
haak de vissen aan boord en meteen daarna haalt Arni ze met een enkele, snelle
beweging uit en nooit meer zwemmen ze met een wijd open bek in de donkerblauwe
diepte om alles te verslinden wat kleiner is dan zij, die heerlijke tijden zijn
voorbij en de dood verwelkomt ze, maar we weten niet wat de dood met ze doet,
zou er aan gene zijde van de tijd een eeuwige zee zijn, vol gestorven vissen,
sommige die hier allang zijn uitgestorven.
Het
tweede gedeelte beschrijft zijn tocht terug naar het dorp.
Waarom verdergaan?
Wat heeft hij hier te zoeken?
Had hij niet op de
visserspost moeten blijven, bij het dode lichaam waken en ervoor zorgen dat het
naar huis werd gebracht? Waarom heb je vrienden, en moet de vriendschap niet
het graf en de dood overstijgen?
Hij kreunt omdat
hij alles heeft verraden.
Het
vertelt over de levens van de mensen die daar wonen, het grote verschil tussen
rijk en arm.
Een
stadje waar mensen met elkaar moeten samenleven, vreemde types, weinig spraakzame, maar elkaar accepteren
zoals ze zijn.
Zo
wordt het verhaal verteld van een oude zeekapitein en krijgen we het
achtergrond verhaal van de waardin van de herberg te horen.
Jon
Kalman Stefansson heeft met Hemel en hel een verhaal geschreven dat door zijn
beeldspraak en treffend weergegeven personages tot de verbeelding spreekt.
Het
is een aaneenrijging van sfeerimpressies, sommige hemels maar het gros lijkt
recht uit een ijzige hel te komen.
De
titels van de 2 andere delen zijn:
Het
verdriet van de engelen en Het hart van de mens.
Agnes
