Bij het woord
"Schoppenvrouw" denk ik onmiddellijk aan een speelkaart. En als het
dan ook nog eens de titel van een roman is, dan ontkom je bijna niet aan de
vraag of er een diepere betekenis zal zijn. Via google kom ik op een website
over waarzeggen met kaartlezen. Daar wordt uitgelegd dat Schoppenkaarten
de meest symbolische kaarten uit het deck zijn. Zij vertegenwoordigen het
onbekende, het mysterieuze, maar kunnen ook de betekenis van dood, ziekte,
zorgen, angst, frustraties, vijandigheid en dergelijke hebben. Voor de
Schoppenvrouw wordt nog extra genoemd dat zij hatelijk is, kattig, misleidend.
Een intrigerende dame dus.
Met deze
informatie in het achterhoofd, was ik inmiddels behoorlijk nieuwsgierig naar de
inhoud van de roman van Mensje van Keulen die de titel Schoppenvrouw draagt (Atlas Contact). De hoofdpersoon is Paula,
echtgenote van Oscar (de ogenschijnlijk onberispelijke notaris), moeder van
tienerdochter Emmy. Zonder deze kwalificaties is Paula niemand. Zij
ontleent al sinds haar jeugd haar identiteit aan haar relaties met
anderen. Door een schokkend voorval in het heden waarbij dochter Emmy is
betrokken, moet Paula terugdenken aan een voorspelling die de sinistere dr
Adami haar ooit heeft gedaan. Zij "kent" deze dokter casu quo
waarzegger uit de periode dat zij Charlie als klasgenootje en
vriendinnetje had. En via Charlie maakt zij ook nog kennis met haar broer
Tobias.
Charlie en Tobias zijn gewend om van hot naar her te verhuizen door het werk van hun vader. Hun moeder heeft een zwakke gezondheid en dat maakt dat zij vooral buiten beeld blijft. Zij wordt behandeld door de vertrouwenspersoon dr Adami. Als het gezin plotsklaps weer naar het buitenland vertrekt, probeert Paula via dr Adami het adres van Charlie te achterhalen. Tevergeefs, dr Adami laat zich daartoe niet verleiden. Hij laat zich wel verleiden om de kaart te leggen voor Paula en hij voorspelt haar weinig goeds als zij ooit kinderen zou krijgen.
In het contact
tussen Charlie, Tobias en Paula zit een bepaalde, mooi omschreven, lethargische
spanning. Door deze spanning moest ik even terugdenken aan de bijzondere
vriendschap tussen Elly en Jenny Penny in de aparte roman Toen god
een konijn was van Sarah Winman (Orlando). Elly
groeit op in een gezin waarbij de ouders opvallen door afwezigheid, met een
lesbische tante, een Joodse buurman en nog wat meer bijzondere figuren. Jenny
Penny wordt haar vriendinnetje, maar ook bij Jenny thuis is niet alles helemaal
volgens de `standaard`. Door de manier waarop de schrijfster invulling
geeft aan die achtergrond en aan de verdere setting van het verhaal, kreeg ik zeker
sympathie voor Jenny Penny en Elly. Als de ouders van Elly
besluiten om te verhuizen, komt de vriendschap abrupt aan een eind.
Later krijgen Elly en Jenny opnieuw contact met elkaar. Toen god een konijn was
is een boek dat al intrigeert door de titel, maar los daarvan is het zeker ook
het lezen waard. Er komen meerdere thema´s op eigen wijze aan bod. Waar het mij
hier om gaat, is in de periode dat Elly en Jenny nog jong zijn, er sprake is
van een bepaalde onbevangenheid in hun contact. Dat lijkt ook even het geval in
de relatie tussen de jonge Paula, Charlie en Tobias, maar daarin merk je toch
ook al de broeierige situatie van de pubertijd.
Paula zelf heeft
overigens een enigszins bijzondere moeder. De manier waarop moeder en
dochter met elkaar omgaan, lijkt op de relatie tussen moeder en dochter
Seije in Het leek
stiller dan het was van Eva Kelder
(Meulenhoff). Je merkt een spanning, een elkaar met alle geweld willen
vermijden maar tegelijkertijd de aantrekkingskracht die er toch vaak tussen een
moeder en een kind bestaat. Leven en laten leven blijft toch in al deze boeken,
maar met name ook in het werkelijke leven een uitermate belangrijk motto.
Via de
voorspelling van de waarzegger met de Schoppenvrouwkaart komt Paula weer terug
in het heden. Als Paula in het heden op zoek gaat naar dr Adami om hem te
confronteren met de gevolgen van zijn voorspellingen, loopt het uit de hand. Op
dezelfde manier als het ook uit de hand is gelopen op het moment dat dochter
Emmy voor een project bij oudere mensen over de vloer komt. De appel blijkt
niet ver van de boom te vallen. Moeder en dochter hebben allebei, weliswaar los
van elkaar en in een andere periode, een moment van verstandsverbijstering. In
die toestand is het verschil tussen een duwtje of meer voor hen niet goed
invoelbaar. Zowel Paula als Emmy (gesteund door Oscar) reageert na zo'n
gebeurtenis redelijk laconiek. Het lijkt of de impact van hun handelen niet tot
hen doordringt.
Het "misleidende"
dat bij het karakter van een Schoppenvrouw hoort, is absoluut van toepassing op
Paula. Zij komt op mij over als een berekenende vrouw, die zich geen rekenschap
geeft van de invloed van haar handelen op de levens van anderen. Hoe eerlijk zij
altijd is over haar verleden, de vader van haar kind, haar wensen en
verlangens, is de vraag die omfloerst wordt beantwoord. Dat geeft het geheel
een donker randje. Ik vond het verrassend hoe Mensje van Keulen de twee
verhaallijnen aan elkaar wist te knopen. Schoppenvrouw is een goed
geschreven, prettig leesbare roman. Het telt minder dan 140 bladzijden, ik
moest mijzelf af en toe dwingen om niet al te snel er doorheen te
schieten. Het was een prima leeservaring, maar eerlijk gezegd had ik
meer van dit boekje verwacht. Misschien dat ik de diepere lagen van de
schrijfster over het hoofd zie. Dus als jij daarover ideeën hebt, laat het
vooral even hier of op mijn facebookpagina weten :)
Veel
leesplezier!
theonlymrsjo
